Miljoenennota - Economie. Mkb onder druk door stijgende kosten

Een jaar geleden waren we nog optimistisch. We herstelden sneller van de coronacrisis dan verwacht en er waren volop plannen voor economie, klimaat en woningmarkt. Maar niemand voorzag toen de grote problemen waar we in 2022 mee te maken kregen en waardoor de economie er nu minder florissant voor staat. Bedrijven en consumenten hebben het moeilijk.

Nederland had in 2022 te kampen met de gevolgen van de oorlog in Oekraïne, toeleveringsproblemen door de coronacrisis, snel stijgende energieprijzen en een tekort aan personeel. Dat heeft geleid tot een zeer hoge inflatie. Om die te beteugelen heeft de ECB de rente sterk verhoogd. Bedrijven zijn mede daardoor huiverig om te investeren en ook consumenten stellen uitgaven uit omdat zij daar niet voor willen of kunnen lenen. De consumptiegroei komt tot stilstand. Ook neemt de vraag naar Nederlandse producten af doordat buitenlandse bedrijven hun activiteit afschalen. Het vertrouwen van ondernemers en bedrijven is laag, wat ook een remmend effect heeft.

Stijgende energieprijzen
Door de gigantische stijging van de energieprijzen hebben veel ondernemers in het mkb het zwaar. Met name energie-intensieve mkb-bedrijven dreigen om te vallen. Afgesproken is nu dat er een prijsplafond voor gas en elektriciteit komt die ook voor ondernemers geldt. Voor het gemiddelde verbruik gelden dan de tarieven van 1 januari 2022. Voor het deel daarboven is de zeer hoge marktprijs van toepassing. Het prijsplafond kan een uitkomst zijn voor bepaalde mkb'ers. Maar energie-intensieve bedrijven zoals bakkers en tuinders hebben er niet veel aan, omdat zij heel veel energie verbruiken. Er wordt wel nagedacht over extra maatregelen. Klimaatminister Jetten wil binnenkort meer duidelijkheid geven over compensatie voor mkb'ers die veel energie gebruiken.

Het wordt makkelijker voor mkb'ers om geld te lenen voor het energiezuiniger maken van hun bedrijf. Vanaf 1 januari 2023 moeten bedrijfspanden sowieso minimaal energielabel C hebben om verhuurd te mogen worden. Dat is een extra motivatie voor bedrijven om te verduurzamen. Maar de vraag naar energiebesparende producten is zo groot dat er tekorten zijn ontstaan. Het is daardoor moeilijk de plannen op korte termijn te realiseren.

Lastenverzwaring
Het bedrijfsleven staat een lastenverzwaring te wachten. Met name grote bedrijven en dga's gaan meer betalen. De opbrengst wordt deels teruggesluisd in structurele maatregelen waar het mkb van profiteert. Er wordt structureel 500 miljoen uitgetrokken om de werkgeverslasten van bedrijven te verlagen en investeringen aantrekkelijker te maken.

Hogere lonen
Behalve de hoge energieprijzen is ook de verhoging van het minimumloon per 1 januari 2023 met ruim 10%, voor veel mkb'ers moeilijk te dragen. Het kabinet en de vakbonden vragen bovendien werkgevers om de lonen verder te verhogen. Of daar ruimte voor is, verschilt van sector tot sector.

De verwachtingen van het CPB voor 2023: